Układ krwionośny od A do Z
Schorzenia układu krążenia wciąż są plagą współczesnego świata i jedną z głównych przyczyn umieralności Polaków. Mimo postępu w diagnostyce oraz stosowania farmakoterapii i inwazyjnych metod leczenia, coraz młodsze osoby przechodzą zawały i udary. Dlatego tak ważna jest profilaktyka zdrowotna.
Układ krwionośny człowieka jest układem zamkniętym i dynamicznym. Zamkniętym, gdyż krew nie wydostaje się na zewnątrz, lecz krąży w systemie naczyń krwionośnych. Dynamicznym, bo krążenie nigdy nie ustaje.
Układ ten nazywany jest także sercowo-naczyniowym, gdyż składa się z krwi, serca i naczyń krwionośnych – tętnic, żył oraz naczyń włosowatych.
Żyły
Żyły są odpowiedzialne za odprowadzanie krwi z tkanek do serca (z wyjątkiem sieci tętniczo-tętniczej w nerkach i krążenia wrotnego w wątrobie). Krew w nich płynąca ma barwę ciemnoczerwoną (zawiera znikomą ilość tlenu), tylko w żyłach płucnych i pępowinowych jest jaśniejsza (zmieszana z tlenem). Naczynia żylne mają cienkie, wiotkie ściany. Mogą posiadać zastawki zapobiegające cofaniu się krwi.
Tętnice
Tętnice są naczyniami o grubych, mocnych ścianach, składających się z mnóstwa włókien sprężystych i kolagenowych. Muszą być takie, gdyż panuje w nich wyższe ciśnienie niż w żyłach. Główną funkcją tętnic jest rozprowadzanie krwi utlenionej (która ma jasnoczerwoną barwę) z serca do tkanek.
Naczynia włosowate
To najdrobniejsze elementy układu krwionośnego. Łączą tętnice z żyłami. Są zbudowane z śródbłonka, a ich funkcją jest przekazywanie tlenu i substancji odżywczych do komórek. Ciśnienie krwi jest w nich większe niż w żyłach, ale zdecydowanie mniejsze niż w tętnicach. Krew płynie w nich najwolniej.
Serce
Serce to centralny narząd i swoista pompa układu krwionośnego. Usytuowane w klatce piersiowej, składa się z dwóch komór oraz dwóch przedsionków.
Mechanizm działania serca, a zarazem całego układu krążenia, jest prosty. Bogata w tlen, pochodząca z płuc krew dociera do lewego przedsionka, potem do lewej komory, a stamtąd, przez aortę, do wszystkich komórek naszego ciała (duży, obwodowy obieg krwi).
Do prawego przedsionka napływa krew pochodząca z całego organizmu, zawierająca niewielką ilość tlenu. Przechodzi ona do prawej komory, następnie do tętnicy płucnej, a potem do płuc. Tam zostaje wzbogacona w tlen (mały, płucny obieg krwi). Dzięki tak zwanym zastawkom serca, krew może płynąć tylko w jednym kierunku. Zastawki znajdują się przy wylocie każdej z czterech jam.
Czynniki ryzyka chorób układu krążenia
Zdaniem Światowej Organizacji Zdrowia głównymi czynnikami ryzyka w przypadku chorób układu krążenia są:
- nadciśnienie tętnicze(RR > 140/90 mmHg)
- zaburzenia gospodarki lipidowej (podwyższone stężenie „złego” cholesterolu LDL i triglicerydów oraz niskie stężenie „dobrego” cholesterolu HDL)
- palenie papierosów
- mała aktywność fizyczna
- nadwaga i otyłość
- niska tolerancja glukozy
- wzrost stężenia fibrynogenu i kwasu moczowego
- stres, depresja
- złe odżywianie
- wiek
- płeć męska
- obciążenia genetyczne
Bilans zagrożenia
Choroby układu krążenia dotykają nie tylko ludzi starszych. Coraz liczniej chorują ludzie młodzi, zapracowani, mało aktywni fizycznie i nieprzywiązujący zbyt dużej wagi do zdrowego stylu życia.
Ze statystyk wynika, że na nadciśnienie i miażdżycę cierpi co trzeci Polak (i ponad 50 proc. osób powyżej 65. roku życia). Drugą pod względem liczby zachorowań jest choroba wieńcowa, zwana chorobą niedokrwienną mięśnia sercowego. To zarazem jedna z najczęstszych przyczyn umieralności w Polsce. Trzecie miejsce w tym niechlubnym rankingu przypada niewydolności krążenia (w tym niewydolności serca). Inne, często występujące schorzenia układu krążenia to między innymi wady zastawek, zapalenia mięśnia sercowego, osierdzia i wsierdzia oraz kardiomiopatie, czyli niezapalne schorzenia o niewyjaśnionej najczęściej przyczynie oraz zaburzenia rytmu pracy serca i przewodzenia bodźców.
Jak sobie pomóc?
Zdaniem lekarzy, trzeba przede wszystkim zmienić tryb życia. Najważniejsza jest regularna aktywność fizyczna i odpowiednia dieta. Warto jeść mało, ale często, a jadłospis powinien być zróżnicowany i dobrze zbilansowany kalorycznie. Zarówno aktywność fizyczna, jak i dieta składają się na kontrolę wagi. To ważne, gdyż nadwaga jest jednym z elementów, który może zapoczątkować spiralę otyłości, nadciśnienia, cukrzycy, co w błyskawicznym tempie prowadzi do miażdżycy. Trzeba też uporać się z nałogami, regularnie wykonywać badania profilaktyczne i obserwować swój organizm. Gdy serce bije nieregularnie lub zbyt szybko się męczymy – należy udać się do lekarza.
Zdrowie serca wesprą też suplementy diety, które zawierają takie składniki, jak oliwa z oliwek, resweratrol czy L-arginina.