Dieta a choroby tarczycy kobiet i mężczyzn
Stan zapalny tarczycy jest kluczowym mechanizmem patologicznym w wielu chorobach tego gruczołu, takich jak choroba Hashimoto (przewlekłe limfocytowe zapalenie tarczycy) czy choroba Gravesa-Basedowa. Dieta może wpływać zarówno na występowanie stanu zapalnego, jak i na jego przebieg poprzez różne mechanizmy.
Mechanizm stanu zapalnego w chorobach tarczycy polega na autoimmunologicznej reakcji układu odpornościowego, który jest nieprawidłowo kształtowany w śluzówce jelita. To tam bowiem powstaje kompetencja limfocytów do określonej i skutecznej reakcji na antygeny. Jeśli ta równowaga zostanie zaburzona, układ immunologiczny rozpoznaje własne tkanki jako obce białko i zaczyna je niszczyć.
Choroby takie jak Hashimoto są więc wynikiem autoagresji, w której układ odpornościowy atakuje własną tkankę tarczycy. Limfocyty T i B rozpoznają białka tarczycy jako „obce”, co prowadzi do produkcji przeciwciał (np. anty-TPO, anty-TG) i wywołania przewlekłego stanu zapalnego.
W efekcie dochodzi do niszczenia komórek pęcherzykowych tarczycy, zaburzenia jej funkcji i zmniejszenia produkcji hormonów (niedoczynność tarczycy). Przyczyna powstawania przeciwciał leży jednak w diecie.
Jakie pokarmy szkodzą tarczycy?
Czynnikiem, który najsilniej narusza barierę jelitową i niszczy jej szczelność (oraz skuteczność prawidłowego kształtowania odporności), jest żywność wysokoprzetworzona, a szczeszczególnie brak błonnika oraz dodatek cukru i emulgatorów. Kolejnymi czynnikami są pszenica w obecnej formie z wysoką zawartością glutenu czy zagęszczone syropy glukozowo-fruktozowe dodawane pod różnymi nazwami do ponad połowy produktów, jakie kupujemy w sklepach. Część osób ma też objawy nietolerancji laktozy czy kazeiny i te białka również mogą przyczyniać się do nasilania stanu zapalnego nabłonka jelit.
Podczas stanu zapalnego uwalniane są cytokiny, takie jak TNF-α, IL-6 czy IFN-γ, które nasilają destrukcję tkanek tarczycy oraz wpływają na funkcje receptorów hormonalnych. Przewlekły stan zapalny prowadzi również do wzrostu produkcji wolnych rodników, co nasila uszkodzenia komórek tarczycy oraz utrudnia regenerację i procesy naprawcze.
Wpływ diety na stan zapalny w chorobach tarczycy jest więc kluczowy. To bowiem w obrębie śluzówki przewodu pokarmowego powstają przeciwciała, które stopniowo niszczą komórki i białko tarczycy. Bez zmiany diety stosowanie jedynie hormonów tarczycy pozwala zachować optymalne wartości tyroksyny, ale nie leczy przyczyny stanu zapalnego. Warto zauważyć, że kwestia ta dotyczy zarówno mężczyzn, jak i kobiet.
Istotna rola mikroelementów
W diecie bardzo ważne są również mikroelementy. Te kluczowe dla funkcji tarczycy to: jod, selen, cynk, żelazo oraz witamina D3.
Prawidłowe wartości jodu w dobowej zbiórce moczu wynoszą zazwyczaj dla dzieci i dorosłych 100–199 μg/l (optymalne stężenie). Inne wartości mogą świadczyć o niedoborze lub nadmiarze tego pierwiastka w organizmie:
- < 100 μg/l – niedobór jodu,
- 50–99 μg/l – łagodny niedobór,
- 20–49 μg/l – umiarkowany niedobór,
- < 20 μg/l – ciężki niedobór,
- ≥ 200 μg/l – potencjalnie nadmierna podaż jodu, co również może być niekorzystne dla zdrowia (może prowadzić do zaburzeń tarczycy u wrażliwych osób).
Badanie powinno być interpretowane przez specjalistę z uwzględnieniem innych parametrów, takich jak poziom TSH, FT3, FT4 i przeciwciała przeciwtarczycowe (np. anty-TPO czy anty-TG). Aby jednak jod mógł zostać przyswojony, potrzebny jest prawidłowy poziom cynku i selenu. Selen jest niezbędny do działania enzymów antyoksydacyjnych (np. peroksydazy glutationowej), które redukują stres oksydacyjny i stan zapalny w tarczycy. Cynk natomiast wspiera funkcję układu odpornościowego i syntezę hormonów tarczycy.